Bilgisayar kodları tarafından yönetilen ve herhangi bir merkeze sahip olmayan DAO, birçok insanın hakkında araştırma yaptığı konulardan birisi olarak bilinmektedir. DAO nedir sorusu, bu nedenle önemli bir konumda yer alır. Sistem, çeşitli özellikleri bünyesinde barındırmakta ve kendine ait bir tokene sahip olmaktadır.
Bir AVMdesiniz ve bir otomat düşünün , sizden para alıp yiyecek vermekle kalmıyor, aynı anda bu parayı ürün sipariş etmek için kullanıyor. Bu makine aynı zamanda temizlik hizmeti satın alıp kendi kirasını ödüyor. Hatta, makineye para koydukça, siz ve diğer kullanıcılar makinenin ne sipariş vereceği, ne sıklıkta temizleneceği gibi konularda da söz sahibi oluyorsunuz. Hiçbir yöneticisi yok, tüm bu işlemler koduna yazılmış durumda.
Bitcoin’in çıkışından sonra hayali kurulmaya başlanan kavramlardan birisi olan DAO, kripto paraların merkeziyetsizliğini bir adım öteye taşımış bir sistem olarak bilinmektedir. Bu nedenle DAO ile ilgili oldukça fazla araştırma yapıldığını ve konunun gündemde özel bir konuma sahip olduğunu söylemek olanaklıdır. Peki ama DAO nedir ve DAO tam olarak nasıl çalışır?
DAO Nedir?
Kripto para dünyasında bulunan insanların bir kısmı DAO’dan haberdar olsa da bu konuda pek bir bilgi sahibi olmayan insanların olduğu da bilinen bir gerçek. Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon olarak bilinen ve bu şekilde adlandırılan DAO, bilgisayar kodları tarafından yönetilmekte olan sistemler kategorisinde yer almaktadır.
Bu sistemin tokeni de DASH olarak adlandırılmakta olup DAO’nun merkeziyetsizliği, aslında Bitcoin’den bir adım daha ötededir. Bu nedenle DAO nedir ve devamındaki soruların çok önemli olduğunu ve pek çok insan tarafından konuyla ilgili birçok detayın araştırıldığını ifade edebiliriz.
Kripto Varlık Piyasalarında DAO Nedir?
İşte DAO adı verilen, Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon, aşağı yukarı böyle çalışıyor. Böyle bir yönetim modeli fikri, Bitcoin finansal işlemlerde aracıyı kaldırdığından beri, kripto para topluluğunda dolaşan bir fikir. Benzer şekilde, DAO’nun ana fikri de hiyerarşik bir yönetim olmadan işlev görebilen bir şirket veya organizasyon kurmak.
Bir organizasyon türü olan DAO ile böyle bir organizasyonun adı olan “The DAO” arasındaki farkı ayırt etmek önemlidir. Proje, bir DAO yaratma denemelerinin ilklerindendi ve kodundaki bir hatadan dolayı daha başlamadan başarısız oldu.
DAO’lar’ın Çalışma Prensibi
Başlangıçta, Bitcoin ilk tam çalışan DAO olarak kabul edildi; zira önden programlanmış bir takım kurallara sahip, otonom bir şekilde işlev görüyor ve paylaşımlı bir oybirliği ile yönlendiriliyor. O zamandan beri, akıllı sözleşme kullanımı Ethereum platformunda kullanılmaya başlandı ve DAO’ların yaratılışı daha yaygınlaşarak şu anki görünümlerini kazandı.
Peki tamamen fonksiyonel olması için bir DAO’nun nelere ihtiyacı var? Öncelikle, uyacağı bir takım kurallara. Bu kurallar bir tür bilgisayar programı olan akıllı sözleşmelere kodlanıyor ve bunlar otonom olarak internette bulunurken, aynı anda kendi başına yapamayacağı görevler için insanlara ihtiyaç duyuyor.
Kurallar konduktan sonra, DAO fonlama sürecine girer. Bu iki sebepten ötürü çok önemlidir. Birincisi, DAO’nun iç bir mülkü olması gerekir; organizasyon tarafından harcanabilecek veya belirli aktiviteler karşılığı ödül olarak verilebilecek tokenler. İkinci olarak, kullanıcı DAO’ya yatırım yaparak oylama hakkı, bunun beraberinde de nasıl işlediğini etkileme yeteneği kazanıyor.
DAO Nasıl İşliyor?
DAO’nun nasıl çalıştığı, sistemin net olarak kavranmasını mümkün hale getirdiği için bu hususun açıklanması gereken konulardan biri olduğunu söyleyebiliriz. Ethereum ağını kullanmakta olan DAO, akıllı sözleşmeler ile çalışmaktadır. Sistemin temel amacı, sistemdeki karar verme gücünün herhangi bir otoritede değil de kitle kaynaklı bir süreç ya da otomatik bir sistemde olmasıdır. Bu sayede manipülasyon ortadan kaldırılmaya çalışılır. DAO nasıl çalışır sorusu kapsamında, bu hususların bilinmesi kritik öneme sahiptir.
İlk etapta Bitcoin’in tam çalışan DAO olarak görüldüğünü söylemek olanaklıdır. Otonom bir şekilde işlev gören Bitcoin, aynı zamanda paylaşımlı bir oybirliği ile yönlendirilmektedir. DAO kapsamında çeşitli kurallar bulunmakta olup DAO’nun çalışma sistemi ile ilgili bilinmesi gerekenleri genel hatlarıyla aşağıdaki gibi sıralamak olanaklı:
- DAO kapsamında bulunan kurallar, çeşitli işlem basamakları dahilinde akıllı sözleşmelere kodlanır.
- Akıllı sözleşmeler, otonom bir halde internet ortamında bulunuyor. Aynı zamanda kendi başına yapamayacağı görevler için de insana ihtiyaç duyduğunu ifade etmek olanaklı.
- Kuralların konulması ile birlikte DAO fonlama süresine girdiği bilinmektedir.
- Fonlama sürecinin bitmesi ile DAO hazır bir hale gelir.
- DAO hazır hale geldiğinde ise tamamen otonom bir hale gelir ve yaratıcılar ve diğer herkesten bağımsız olur.
- DAO kodlarının herkes tarafından görülebildiğini ifade edebiliriz.
- DAO’nun bütün finansal işlemleri ve kuralları blokzincirinde kaydedilir.
- DAO faal hale geldiği zaman fonların nerede ve nasıl kullanılacakları oy birliği ile belirlenir.
Yukarıdaki gibi sıralanabilen hususların her biri DAO nasıl çalışır sorusu kapsamında verilebilecek cevaplar olarak bilinmektedir. Bu nedenle DAO ile alakalı detaylı bilgi sahibi olmak isteyen kişilerin yukarıdaki hususları tam olarak özümsemesi gerekmektedir.
Ne Şekilde DAO Hissedarı Olunabilir?
Bir DAO’ya yatırım yapmanın, çeşitli hususlara vakıf olması durumunda kolay bir işlem olduğunu ifade edebiliriz. Eğer kullanıcılar Bitcoin ya da Ethereum satın almayı biliyor ve bir cüzdan sahibi iseler, işlemleri sorunsuz bir şekilde yapabilme şansı elde etmektedir. DAO hissedarı olma, DAO’nun tokenlerini alma üzerinden işler. Bu durum, bir finansmanın hisselerini almaya benzemektedir. Alınan token miktarı ile birlikte sahip olunan oy gücü arasında doğru bir orantı bulunmaktadır. Yatırım yapmadan önce kullanıcıların nereye yatırım yaptıklarına dikkat etmesi gerekmekte olup bu husus çok önemlidir.
Merkeziyetsiz şehirler nasıl olacak?
CityDAO’nun merkeziyetsiz şehir fikri, yönetim ve mülkiyet gibi kente ilişkin işlemlerin tümünün Ethereum blok zincir üzerinde yapılacağı anlamına geliyor.
Örneğin vatandaşlık satın alan herkesin şehrin kuruluşunda ve yönetiminde söz hakkı olacağı ve alınacak kararlarda blok zincir üzerinden oy kullanabileceği düşünülüyor.
CityDAO işte bu tahayyülü gerçek kılmak için kripto tabanlı bir şehir inşa etmek üzere kuruldu. Firma kendisini “Ethereum blok zincirinde şehir inşası deneyi” diye tanımlıyor.
Üstelik firma bu amaca giderek yaklaştıklarını belirtiyor. CityDAO’nun Twitter hesabından yapılan bir açıklamada şu ifadeler yer alıyor:
Bugün CityDAO, Wyoming’in yeni DAO yasasından yararlanarak, resmen arazi sahibi olan ilk DAO oldu. Bu sadece başlangıç.
DAO’ların avantajları
Şüphesiz, DAO konsepti bile, modern organizasyonlara dair yanlış olan her şeyi çözme çabasıyla, fazlasıyla heyecan verici. Mükemmel tasarlanmış bir DAO, tüm yatırımcılara organizasyonu şekillendirme fırsatı sağlar. Hiyerarşik bir yapı yoktur, yani her türlü inovatif fikir herkesçe ortaya konabilir ve tüm organizasyonun görüşleri alınır. Her yatırımcının organizasyona katılmadan öğrendiği önden yazılmış kurallar ve oylama sistemi, tartışmaya yer bırakmıyor.
Dahası, hem fikir öne sürmek hem de oylamak yatırımcıya belli bir miktar para harcattığı için, onları faydasız çözümlerle vakit kaybetmektense kararlarını gözden geçirmeye itiyor. Son olarak, tüm kurallar, tüm finansal işlemler gibi, blockchain’e herkesin görebileceği şekilde kaydolduğundan, DAO’lar tamamen transparandır. İşin içindeki herkes fonların nasıl harcanacağına karar vermede söz hakkı ve bu fonların nasıl harcandığını da takip edebiliyor.
DAO örnekleri
Temel olarak, merkezi olmayan bir yönetim ve bütçe sistemine sahip herhangi otonom organizasyon, DAO olabilir. Bu da hemen hemen her merkezi olmayan kripto para ağını birer DAO yapar, özellikle de resmi çıkıştan önce yapılan kitlesel fon düşünülünce. Aşağıda en çok tanınan başarılı DAO’ların kısa bir listesini bulabilirsiniz.
Dash — Anında ödeme ve özel işlem sunan, açık kaynak, eşler arası bir kripto para.
Digix Global — Eşler arası dijital değerlerin altın standardı. Her bir Digix Gold tokeni 1 gramlık LMBA standart altını temsil eder ve Safehouse kasalarında korunur.
BitShares — Merkezi olmayan bir kripto para kuru; kendini hızlı ve seyyal ticaret platformu olarak pazarlıyor ve kripto para özgürlüğünün yanında doların istikrarını sunuyor.